Większość z nas zapewne nawet nie zdaje sobie sprawy jak ważną rolę w budowaniu „małych ojczyzn” odegrali i nadaj odgrywają regionaliści.
Wyjątkowi ludzie, pełni pasji, wiedzy, zaangażowania i poświęcenia od ponad stu lat wzbogacają naszą lokalną świadomość, pomagając rozbudowywać muzealne zbiory i dostarczając informacji, których nie sposób przecenić. Często są jedynymi strażnikami pamięci o osobach, miejscach, wydarzeniach, o których brak wzmianek w publikacjach. Mając tę świadomość, a także dysponując wyjątkowymi zabytkami, postanowiliśmy zrobić ukłon w ich stronę…
—
Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie przygotowało wystawę „Spojrzenie w przeszłość. Sylwetki międzywojennych regionalistów”.
Zaprezentowane na wystawie postacie na trwałe wpisały się w historię hrubieszowskiego regionalizmu, popularyzując nie tylko wiedzę o ziemi hrubieszowskiej, ale przed wszystkim odgrywając szczególną rolę w życiu kulturalnym i społecznym ziemi hrubieszowskiej w okresie międzywojennym. Część z nich przyczyniła się również do ukształtowania zrębów przyszłego hrubieszowskiego muzealnictwa, dlatego ich rola jest tym bardziej nieoceniona. W tym roku mija 100 lat od powstania izby muzealnej przy Gimnazjum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie, którą przez wiele lat prowadził Marian Baruś. Zgromadzone przez niego zbiory, dały początek Muzeum Ziemi Hrubieszowskiej, którego działalność przerwał wybuch II wojny światowej. Marian Baruś opracował również monografię „Powiat hrubieszowski”, publikowaną początkowo we fragmentach na łamach gazety „Wiadomości Hrubieszowskie”, która została wydana w 1939 r. w ramach serii Biblioteka „Wiadomości Hrubieszowskich” nr 2. Również żona Mariana Barusia, Helena jest autorką opracowania „Szlaki wycieczkowe po powiecie hrubieszowskim”, które w 1934 r. ukazało się na łamach gazety „Kronika Nadbużańska”. Wkład w popularyzację i rozwój ruchu krajoznawczego wnieśli również Jan Jopyk i Adam Dubik.
Przygotowując wystawę nie mogliśmy zapomnieć o Piotrze Greniuku, który przez wiele lat prowadził badania nad drukiem ludowym na płótnie, a także pozyskiwał i opracowywał zabytki związane z kulturą ludową, które wyeksponowane zostały w utworzonym przez niego w latach 30. XX w. Muzeum Etnograficznym Ziemi Hrubieszowskiej.
Kulturą ludową i historią powiatu hrubieszowskiego interesował się również Bolesław Kłembukowski, który napisał książkę „Mircze wieś powiatu hrubieszowskiego. Zarys stosunków ekonomicznych, społecznych i kulturalnych”, wydaną w 1934 r. nakładem Hrubieszowskiego Powiatowego Związku Samorządowego.
Mówiąc o regionalistach, nie można zapomnieć o Antonim Wiatrowskim – społeczniku, dokumentaliście i autorze artykułów dotyczących historii Hrubieszowa, a także monografii „Dzieje Hrubieszowa w świetle źródeł dokumentów i zabytków historycznych”.
Dokumentalistą historii ziemi hrubieszowskiej był również Jan Szlonzak, który pozostawił po sobie wyjątkowe kroniki. W okresie pracy w szkole w Moniatyczach przygotowywał wraz z młodzieżą inscenizacje teatralne.
Podobnie Tomasz Piotrowicz – kierownik szkoły w Horodle reżyserował sztuki teatralne, przestawienia szkolne, a także inscenizacje obyczajów ludowych. Pod jego redakcją w 1928 r. ukazała się również książka Horodło, cz.I., wydana nakładem 7-klasowej Szkoły Powszechnej im. Króla Władysława Jagiełły w Horodle.
W okresie międzywojennym organizowane były również wystawy z zakresu sztuki, historii, czy etnografii. W salach hrubieszowskiego gimnazjum były również eksponowane wystawy prac artystów amatorów, między innymi dra Józefa Skrobiszewskiego. Jego prace znalazły się również na ekspozycji w hrubieszowskim muzeum.
—
Wystawie towarzyszy cykl wykładów „W kręgu hrubieszowskich regionalistów”, które będą miały formę otwartą.
Warsztaty edukacyjne „Mały muzealnik” skierowane będą do przedszkolaków i uczniów szkół podstawowych klasy I-IV, zaś dla uczniów szkół podstawowych klasy V-VIII oraz średnich będzie dedykowana lekcja muzealna „Sylwetki międzywojennych regionalistów” z prezentacją multimedialną.
—
Kurator wystawy: dr Justyna Wojtiuk
—
