Projekt: Odkryte. Odzyskane. Ocalone. Starożytność w świetle niepublikowanych zabytków z regionu hrubieszowskiego – Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.
Termin realizacji zadania finansowanego w trybie 2-letnim: maj 2020 – grudzień 2021 roku, kwota dofinansowania: 45.000,00 zł na 2020 rok; 60.000,00 zł na 2021 rok, zadanie nr 2843/20.
O projekcie
„Odkryte” – w trakcie dawnych badań powierzchniowych i odkryte na nowo w muzealnych zbiorach; „Odzyskane” – z rąk rolników, darczyńców i kolekcjonerów; „Ocalone” – przed zniszczeniem i deprecjacją, zakonserwowane, poddane analizom i digitalizacji, opracowane i opublikowane w pełnej dwujęzycznej, polsko-angielskiej wersji. To najważniejsze kroki, niezbędne tak do zachowania, jak i do udostępnienia zbioru kilkuset zabytków starożytności z terenu powiatu hrubieszowskiego. Cenne naukowo zabytki monetarne i niemonetarne z młodszego okresu przedrzymskiego, okresu rzymskiego i wczesnej fazy okresu wędrówek ludów gromadzone są w hrubieszowskim Muzeum im. ks. Stanisława Staszica od czasu utworzenia placówki w 1965 roku.
Zdawać by się mogło, że region hrubieszowski, tak przecież kojarzony z archeologią okresu rzymskiego, za sprawą trwających od kilku dekad prac wykopaliskowych na cmentarzyskach i osadach łączonych z gockimi społecznościami, nie kryje już zbyt wielu tajemnic. Tysiące zabytków różnych kategorii, pozyskanych w trakcie badań archeologicznych w Masłomęczu, Gródku czy Hrubieszowie, pozwoliły wypracować pewien obowiązujący od wielu lat fragment obrazu starożytności, bazujący na wytworach kultury materialnej. Zbiór dostępnych danych opierał się na przedmiotach życia codziennego, elementach stroju, narzędziach, naczyniach glinianych czy importach z terenu Cesarstwa Rzymskiego. Zbiór, choć stale się rozrastający, teoretycznie zdawał się jednak zamknięty w typologicznych zestawieniach znanych z naukowych opracowań zabytków zdeponowanych w muzealnych magazynach czy eksponowanych na wystawach archeologicznych.
Sytuacja, pozornie jasna, zaczęła się komplikować, gdy światło dzienne ujrzały przedmioty o nieznanym kontekście odkrycia, bez dokładnej lokalizacji, a często w stanie dalekim od ekspozycyjnego. W wielu przypadkach były to fragmentarycznie zachowane elementy stroju, monety antyczne, które po niemal dwóch tysiącach lat spoczywania w ziemi, w efekcie badań powierzchniowych AZP, prac rolniczych, budowlanych czy za sprawą działalności poszukiwawczej, trafiały do rąk archeologów. Określane mianem zabytków „luźnych”, często pozostawały w szufladach, pudełkach, woreczkach strunowych, bądź gdzieś na magazynowych półkach. Czekając na swoją kolej, ustępowały miejsca w kolejce do konserwacji, analiz i digitalizacji zabytkom pochodzącym z badań wykopaliskowych, zabytkom kompletnym, atrakcyjnym pod względem ekspozycyjnym czy choćby cenniejszym z racji surowca, z jakiego zostały wykonane. Jednak po ponownym przyjrzeniu się zabytkom „drugiej kategorii” okazało się, że mimo swoich niedoskonałości dostarczyły ogromnej ilości danych statystycznych, typologicznych, technologicznych czy chronologicznych, obok których nie można przejść obojętnie. Staje się to widoczne zwłaszcza wtedy, gdy zbiór takich zabytków pochodzących z niewielkiego administracyjnie wydzielonego obszaru miejscowości, gminy czy powiatu liczy setki egzemplarzy.
Projekt Odkryte. Odzyskane. Ocalone. Starożytność w świetle niepublikowanych zabytków z regionu hrubieszowskiego, realizowany w latach 2020-2021, miał za zadanie zwrócić uwagę na opisane powyżej zabytki.
Założenia projektu:
– skatalogowanie, konserwacja, dokumentacja rysunkowa oraz fotograficzna kolekcji 622 zabytków pochodzących ze zbiorów Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie;
– analizy metalograficzne 72 zabytków;
– wydanie dwujęzycznej polsko-angielskiej publikacji pt. Odkryte. Odzyskane. Ocalone. Kolekcja zabytków z młodszego okresu przedrzymskiego oraz okresów rzymskiego i wędrówek ludów ze zbiorów Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie / Unearthed. Recovered. Saved. A collection of late pre-Roman, Roman and Migration period artefacts from the Rev. Stanisław Staszic Museum
in Hrubieszów – format A4, nakład 300 sztuk, obj. 488 stron; Hrubieszów 2021, ISBN 978-83-949902-7-5
Pobierz: Odkryte-Odzyskane-Ocalone_wersja online
– wydanie folderu promującego projekt – format 20 x 20 cm, nakład 1000 szt., obj. 26 stron;
– wykonanie dwóch roll-up’ów promujących projekt, format 100 x 200 cm;
Prezentacja projektu_roll-up_1 Prezentacja projektu_roll-up_2
– wystawa czasowa w Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie w 2022 roku.
—
Osoby oraz instytucje zaangażowane w realizację zadania:
– Anna Hyrchała – koordynacja merytoryczna projektu, opracowanie stanu badań AZP – Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;
– dr hab. Barbara Niezabitowska-Wiśniewska – skatalogowanie i opracowanie zabytków niemonetarnych, dokumentacja rysunkowa, Instytut Archeologii Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie
– dr Kyrylo Myzgin – skatalogowanie i opracowanie zabytków monetarnych, Wydział Archeologii Uniwersytet Warszawski
– Tadeusz Wiśniewski – zdjęcia zabytków niemonetarnych oraz skład tablic
– Anna Paprocka – korekta (język polski)
– Elżbieta Zabłocka – tłumaczenie na język angielski
– Anthony Casey – korekta tłumaczenia (język angielski)
– Gabinet Numizmatyczny D. Marciniak – zdjęcia monet
– dr hab. Mateusz Bogucki, prof. IAE PAN – analiza, konserwacja i dokumentacja fotograficzna zabytków monetarnych Laboratorium Bio- i Archeometrii, IAE PAN w Warszawie
– Władysław Weker – Pracownia konserwacji PLUS, Warszawa
Recenzenci publikacji:
– prof. dr hab. Andrzej Kokowski – Instytut Archeologii Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie
– prof. dr hab. Aleksander Bursche – Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego